- Het verlies aan hoogopgeleide arbeidskrachten is het grootste probleem voor de economie van Rusland.
- Sinds de start van de oorlog in Oekraïne in 2022 zijn veel goed geschoolde Russen het land ontvlucht.
- Op de langere termijn is dit zeer schadelijk voor de kracht van de economie, volgens een econoom van de London Business School.
- Lees ook: Rusland wendt zich naar verluidt in september tot crypto, doordat internationale betalingen vastlopen vanwege westerse sancties.
Het grootste probleem voor de economie van Rusland wordt niet gevormd door westerse sancties of de energiehandel. Het grootste dilemma is dat het land hoogopgeleide werknemers kwijtraakt, die op de vlucht zijn geslagen sinds de start van de oorlog in Oekraïne in 2022.
Econoom Richard Portes van de London Business School voorziet een grimmige toekomst voor Rusland, nu het land verwikkeld blijft in een oorlog waarvan het einde voorlopig niet in zicht lijkt.
Portes verwacht dat de toekomst van Rusland grotendeels zal worden bepaald door de vele Russen die het land al zijn ontvlucht. Ongeveer een miljoen Russen zijn naar schatting vertrokken uit het land, sinds het de invasie van Oekraïne in gang zette.
Veel van die burgers behoorden tot de jongste en best opgeleide bevolkingsgroepen van Rusland: 86 procent van degenen die Rusland in 2022 verlieten, was jonger dan 45 jaar en 80 procent van hen had een universitaire opleiding, volgens een analyse van het Franse Instituut voor Internationale Betrekkingen.
Veel Russen die zijn weggegaan, behoorden ook tot de meer welvarende groepen in de samenleving en hebben ook vermogen naar het buitenland gebracht. Het land verloor in 2022 bijna 42 miljard dollar, doordat Russen hun spaargeld naar het buitenland sluisden.
Deze verliezen hebben hebben geleid tot een zogenoemde 'braindrain'. De impact daarvan is al voelbaar, aldus Portes. Het zorgt ervoor dat de andere problemen waar Rusland mee te maken heeft, zoals een hoge inflatie, een grotere impact hebben. Dit heeft ermee te maken dat schrijnende arbeidstekorten de lonen opdrijven en daarmee ook het algehele prijsniveau.
“Wat de uitkomst van de oorlog ook zal zijn, over vijf jaar zal Rusland zijn fysieke kapitaal hebben uitgeput, behalve in de defensiesector. Daarnaast zal het een enorme hoeveelheid kenniskapitaal, menselijk kapitaal, hebben verloren”, vertelt Portes aan Business Insider.
Dit drukt volgens de econoom de komende tien jaar flink op de economie van Rusland. “Als je kijkt naar waar een moderne economie het sterkst van afhankelijk is, dan gaat het over goed opgeleide mensen. Dat geldt voor vrijwel elke sector.”
Goed opgeleide werknemers sleutel tot economisch succes
Het is moeilijk om hoogopgeleide en goed geschoolde werknemers te vervangen, vooral omdat het verlies van deze werknemers betekent dat de kennis minder makkelijk wordt doorgegeven, aldus Portes.
Daarom verwacht hij dat de gevolgen van de braindrain in Rusland op de lange termijn voelbaar zullen zijn, waardoor de groei van de economie van Rusland vertraagt. “Neem iemand die 10 of 15 jaar is afgestudeerd en iets uitvindt of software ontwerpt. Je kunt zo iemand niet vervangen door een pas afgestudeerde”, aldus Portes.
Het langetermijnkarakter van een braindrain maakt het probleem ernstiger dan bijvoorbeeld inflatie, die kan worden omgebogen door ingrepen van de centrale bank. Het zou wel eens moeilijk kunnen zijn om het aanbod van geschoolde en goed opgeleide arbeidskrachten in Rusland op te krikken, aldus Portes, vooral omdat Rusland ook mannen verliest op het slagveld en de demografische trend wijst op bevolkingskrimp.
Volgens schattingen van het Instituut voor Economie van de Russische Academie van Wetenschappen had Rusland in 2023 een tekort van ongeveer 5 miljoen werknemers, waarbij sectoren als productie, bouw en transport de grootste tekorten vertoonden. De arbeidsproductiviteit in Rusland daalde vorig jaar ook met meer dan 3 procent, volgens gegevens van databureau CEIC.
Verder is het aantal octrooiaanvragen in Rusland in 2022 met 13 procent gezakt en het aantal octrooiaanvragen door buitenlandse aanvragers met 30 procent, volgens gegevens van het Russische Octrooibureau.
In de komende tien jaar zou de Russische economie vooral een leverancier van grondstoffen kunnen worden, in plaats van een land dat z'n geld verdient met innovatieve industrieën. Dat betekent per saldo ook een slechtere levenskwaliteit voor de Russen, schetst Portes, omdat hiermee ook de kwaliteit van de zorg, het onderwijs en openbare diensten onder druk komt te staan.
Dit zou een drastische verandering betekenen vergeleken met hoe Rusland zich begin deze eeuw heeft ontwikkeld, toen de groei sterk was en de investeringen in het land bloeiden, aldus Portes. “Rusland was in sommige opzichten hoogontwikkeld. Je kunt echter weer afzakken naar een economie die wegrot. En dat is helaas wat er nu gebeurt.”